Sirkadiyen Ritim
→Dünyanın kendi ekseni etrafında yapmış olduğu 24 saatlik yolculuk esnasında canlıların üzerindeki biyokimyasal,fizyolojik ve davranışsal ritimlerinin tekrarıdır.Kısacası vücudumuzun biyolojik saati olarak da tanımlamamız mümkündür.
→Bu biyolojik saatimiz içerisinde uyku-uyanıklık döngüsü,vücut ısısı,kan basıncı,kalp çalışma performansı,melatonin,büyüme hormonu,kortizol hormonlarımız gibi birçok faktör bunlara dahildir.Bunun yanı sıra biyolojik saatimizin bozulması da çeşitli hastalıklara neden olabilmektedir.
Sirkadiyen Ritmi Etkileyen Faktörler:
➡Işık: Etkileyen en önemli faktörlerden biridir.Bunlar günlük hayatta sürekli maruz kaldığımız televizyon,bilgisayar,telefon gibi cihazlardan yayılan ışıklardır.
➡Melatonin:Uyku doğrudan sirkadiyen ritimle alakalıdır.Salınımı ortalama olarak 21.00-22.00 gibi başlar ve gece 02.00-03.00 arası en aktif zamanına ulaşır.Bu da biyolojik saatinizi etkiliyor.
➡Sıcaklık:Vücudumuzu düşündüğümüzde büyük bir organizma yani yaşayan bir canlı.Bu yüzden sıcaklığın etkisi ile yüzeyel dokularımızda sıcaklıktan direk etkilenen kısımlardan bazıları.
➡Bunun yanı sıra jetlag ve değişken iş saatlari de sirkadiyen ritmin bozulmasına neden olabilir.
⤇Per düzeyi ve biyolojik saat etkisi⤆
➣Jeffrey Hall ve Michael Rosbash, DNA'nın yapısında periyod geni ile adlandırılan bir kısmın sirkadiyen ritim de denilen biyolojik saat üzerindeki etkisini ortaya koydular.
➣PER proteini düzeyi 24 saatlik döngüler halinde değişiyor ve geceleri yükselip gündüzleri düşmeye başlıyor.
➣PER düzeyi ne kadar istikrarlı ise vücut saati o kadar yavaş çalışıyor,istikrarsızlaştıkça da o kadar hızlanıyor.
➣PER düzeyi de kimilerimizin sabahın çok erken kalkabildiklerini,kimilerinin de gece kuşu olmasın nedenlerinden biri.
Peki bu rutinlerimizin avantajları var mıdır?
Dediğimiz gibi vücudumuzun biyolojik saatini dengeli ve düzenli tutmak;beslenme,dinlenme ve fiziksel aktivitelerimizin devamlılığı için çok önemlidir.Bu düzenli rutinlere sahip bir vücut-kilo kontrolünü de iyi ayarlar,tedavilere de daha hızlı yanıt verir.Kısacası bedenin sağlıklı işlemesine yardımcı olur.
Herkesin biyolojik saati aynı mıdır?
Her insanın biyolojik saatinde bazı farklılıklar görülebilir.Ancak herkeste aynı olan saat dilimleri vardır.Örnek verecek olursak 15.00-16.00 arasında kan şekerinin düşmesine bağlı olarak acıkma hissiyatı ya da 02.00-03.00 arasında uyku herkes için en derin uyku zamanıdır.Ancak bireysel tercihlere göre farklılıklar gösterebilir.
Biyolojik saatin dengede tutulması için :
Bunun için öncelikle yukarıda bahsettiğimiz sirkadiyen ritmi etkileyen faktörler göz önüne alınmalı.Ayrıca kişinin kendine ait 24 saatlik bir döngü oluşturması gerekmektedir.Bunun başlangıcı ise kişinin her gün aynı saatte kalkıp aynı saatte uyumaya karar vermesi ile başlamasıdır.Aynı şekilde yiyecek ve içeceklerin belli ve düzenli saatlerde yenmesi de biyolojik saatin düzenliliği için önem arz etmektedir.
Referanslar:
Lifeon Concept
Comments