Vücudumuz göründüğünden daha karmaşık bir sistemle yönetiliyor. Bu karmaşık sistemin baş yöneticisi ne kadar beyin olsa da, beynin de görevlerini yerine getirmek için belirli özelliklere ve görevlere sahip olan ileti yollarına ihtiyacı oluyor. Bu iletiyi sağlayan yapılara tıp diliyle “NERVUS” yani sinir diyoruz. Sinirler vücudun her yerine ulaşabilen, bilgi ve komut ağıdır.
Sinirleri özelliklerine ve çıkış yerlerine göre bölersek 3 bölüme ayrılır. Bunlardan kısaca bahsedecek olursak:
i) Spinal sinirler: Omurilikteki duyusal bilgi ve motor komutlarını taşıyan çevresel sinirlerdir.
ii) Kraniyal sinirler: Beyin sapı dışındaki bilgiyi taşıyan sinir fiberleridir. Bunlara koklama, görme, duyma, tatma da dahildir. Bu sinir fiberleri 12 çifttir. (yazımızda bahsedeceğimiz Nervus Vagus da bu sinir çiftlerinden biridir.)
iii) Ortak sinirler: Bu sinirler duyusal girişi ve motor çıkışlarının binlercesinin birleşimidir.
Yukarıda verdiğim bilgiler sinir sistemimiz için kumsalda kum tanesi diyeceğimiz kadar genel bilgilerdir.
Esas konumuza gelirsek “Nervus Vagus nedir ?”
Vagus, kelime anlamı olarak Latince’de gezgin manasına gelmektedir. Beyinde bulunan 12 parça sinir sisteminden biri olan vagus siniri, vücudun birçok organına dallar vermekle beraber bu organların düzenli çalışmasını sağlar.
Vagus sinirinin işlevleri nelerdir ?
Vagus siniri, nefes alışımızdan beyin fonksiyonlarımıza kadar tüm ana bedensel işlevleri düzenlemeye yardımcı olur. Ayrıca, bağırsak hareketlerinin düzenlenmesinde de önemli bir rol oynar.
Vagus sinirinin uyarı tonusu düşük olursa enflamasyona, duyguların ve konsantrasyonun düzenlenmesinde güçlüklere sebep olurken depresyon, yalnızlık hissi, anksiyete, panik atak, gastroparezi (mide boşalma güçlüğü), kulak çınlaması, kilo alma ve obezite, irritabl bağırsak sendromu (IBS), anormal kalp hızı, B12 eksikliği, kas- kemik gelişim problemleri gibi sağlık sorunlarıyla karşılaşabiliriz.
Vagus Siniri Hangi durumlarda uyarılır ?
Vücudumuzda kaç ya da savaş (sempatik aktivasyon) ve dinlen veya sakinleş (parasempatik aktivasyon) denilen iki mekanizma vardır. sempatik aktivasyon sırasında nabzımız, heyecanımız ve kas kasılmamız artmaktadır. Çünkü vücut dışarıdan gelen bir strese karşı kendini kaçmaya ya da savaşmaya hazırlamaktadır. İşte bu durumu indirgemek ve gevşemek için parasempatik aktivasyon uyarımının devreye girmesi gerekmektedir. İşte bu uyarıyı ortaya çıkaran yapı da N. Vagus’dur.
Vagus siniri nasıl uyarılabilir ?
Soğuktan korkmayın: Soğuk duşlar veya yüzü soğuk suyla yıkamak sinirleri harekete geçirir. Yapılan çalışmalar vücudunuz soğuduğunda, sempatik sinir sisteminin devre dışı kaldığını ve bu sayede sindirim sisteminizin hızlandığını gösteriyor. Tabii soğuk derken üşütmemeye de dikkat edin.
Gargara Yapın: Gargara yapma hareketi, vagus sinirinin bağlı olduğu kasları harekete geçirir. Özellikle kulağımızın ve boğazımızın arkasından önemli dallar veren vagus siniri bu şekilde uyarılabilmektedir.
Manuel Terapi: Vagus sinirinizi, ayaklarınıza ve boynunuzun her iki tarafında yer alan karotis sinüslerine masaj yaparak uyarabilirsiniz. Ayak masajı yapmak kalp atış hızınızı ve kan basıncınızı düşürmeye yardımcı olur.
Bol bol kahkaha atın: Mutluluk ve kahkaha doğal bağışıklık güçlendiricileridir. Kahkaha atmak aynı zamanda vagus sinirini de uyarır. Ne kadar tuhaf gelse de “gülmekten altına kaçırmak” gibi bir tabirin ortaya çıkması rastgele değildir. Daha önce bahsettiğimiz gibi vagusun uyarılması boşaltım ve sindirim sistemlerini uyarır, bu da kahkaha sonrası tuvalet kaçınılmaz demek oluyor :)
Egzersiz yapın: Egzersiz büyüme hormonu salınımını arttırır, beyin hücrelerinin enerji üretimini destekler ve bilişsel gerilemenin durmasına yardımcı olur. Aynı zamanda, beyin ve zihinsel sağlık üzerinde olumlu etkilere sahip vagus sinirini uyarır.
Derin derin nefes alın: Kalbiniz ve boynunuz, kan basıncını algılayan ve nöronal sinyali beyninize ileten baroreseptörler olarak adlandırılan reseptörleri içeren nöronlara sahiptir. Derin nefes alıp verme, baroreseptörlerin duyarlılığını ve vagal aktivasyonu arttırır. Dakikada ortalama 5-6 kez derin nefes alma bu sebeple çok yararlı olabilir.
Yoga ve Tai Chi yapın: Yoga ve Tai Chi genel olarak vagus sinirinin aktivitesini artırmakla beraber anksiyete veya depresyonla mücadeleye destek verir. Çalışmalar, yoganın beynimizdeki yatıştırıcı bir nörotransmitter olan GABA’yı arttırdığını göstermiştir. Araştırmacılar bunun “parasempatik sinir sistemindeki aktiviteyi arttıran vagus liflerinin uyarılması ile” gerçekleştiğini düşünmektedir.
Lifeon Concept
Comments