Akut yaralanmalar, kaza yada travmadan dakikalar sonra başlar ve dokunun durumuna göre birkaç saat yada gün devam eder. Bu süreçte özellikle oluşan ödemin kontrollü bir şekilde doku çevresinden uzaklaştırılması önemlidir. Bazı kişiler bu dönemi ağrıları olduğu için kendilerini birçok aktiviteden uzaklaştırarak, uzun süreli dinlenmeyle geçirir. Bir kısmı da ağrılarının üstüne giderek o dokuda farketmeden daha fazla hasar meydana getirebilir.
Peki ne yapmalıyız? Ne kadar dinlenmeli yada aktivitelerimize, antrenmanlarımıza ne zaman geri dönmeliyiz?
Uzun yıllar akut yaralanmalar sonrası RICE VE PRICE protokolleri kullanılıyordu. Doktorlar, Fizyoterapistler ve Atletik Performans Eğitmenleri akut yaralanmalar sonrası bu protokolleri önerdiler. Fakat görüldü ki iyileşme sürecinde yaralanan bölgeye çok fazla kan ve sıvı gitmesi eklem hareket açıklığını sınırladı ve iyileşmeyi geciktirdi. Aynı şekilde uzun süre dinlendirmeye bağlı olarak kas kuvvetinde ve esneklikte azalmalar görüldü.
Bu sebeplerden ötürü bu protokollerin yerini POLICE PROTOKOLÜ aldı.
PEKİ POLICE PROTOKÜL NEDİR?
Protect, Optimal Loading, Ice, Compression ve Elevation kelimelerinin baş harflerinden oluşan ve güncel olarak akut yaralanma sonrası ilk yardımda kullandığımız protokoldür.
PROTECT (KORUMA): Yaralanma sonrası ilk birkaç gün, yaralanmış eklem, kas yada bağ dinlendirilir. Sonrasında yaralı alan bir miktar korunurken hareketlere minimal başlanır. Bu süreçte koltuk değneği gibi yardımcı cihazlar kullanabilirsiniz.
OPTİMAL LOADING (OPTİMUM YÜKLENME): Koruma aşamasında minimal hareketlerle başlayabilirsiniz. Yapabileceğiniz pasif ve aktif ROM (Normal eklem hareket açıklığı), dirençsiz kuvvet egzersizleri ile başlanarak oluşabilecek eklem mobilitelerindeki azalmalar, kas gerginlikleri ve kas atrofileri kontrol altına alınır. Bu sayede normale dönüş hızlanır.
ICE (BUZ): Buz uygulamaları yaralanmış dokuda oluşabilecek hasarı önler. Kas ve eklemlerdeki şişliği, oluşabilecek ağrıları azaltır. Yaralanmanın üstünden geçen süre, dokudaki şişliğin seviyesi vs gibi faktörlerle değişiklik göstermekle birlikte 2 satte 1 kez, yaklaşık 12-15 dakikalık soğuk uygulamalarla ödem kontrol altına alınır.
COMPRESSION (KOMPRESYON): Özellikle buzla birlikte uygulayabileceğiniz kompresyon bandajı ile ödem çok daha kısa sürede kontrol altına alınır. Bandaj, vücut bölgesinin distalinden proksimaline (dıştan içe) doğru sıkıştırılarak uygulanır.
ELEVATION (YÜKSELTME): Yaralı olan vücut bölgesi kalp seviyesinin üstüne yükseltilir. Amaç venöz dönüşümü hızlandırmak ve ödemi kontrol altına almaktır.
Bu protokolü fizyoterapistine başvurarak uygulamaya başlayabilir; sonrasında dokunun durumu, ağrı durumun ve hislerine göre protokoldeki önerileri revize ederek yeniden uygulayabilirsin.
Comments